Bộ môn Tâm lý - Giáo dục

Trân trọng giới thiệu bài viết “Một cuốn sách hay viết về tuổi học trò” của ThS. Hồ Thúy Ngọc, Khoa Sư phạm Xã hội - Nhân văn, Trường Đại học Hà Tĩnh nhân đọc tiểu thuyết “Hãy để tất cả theo gió bay đí”, NXB Văn học năm 2012, đăng trên Tạp chí Hồng Lĩnh, số 80, tháng 4 năm 2013.

Nguyễn Thị Minh Thanh đầy dụng ý khi đặt tên “Hãy để tất cả cho gió bay đi!”cho đứa con tinh thần đầu lòng của mình.  Bởi đó là những thông điệp nghệ thuật sâu sắc được tác giả ngầm gửi trong tác phẩm. Nhân vật trung tâm của tiểu thuyết là cô bé Zen với tên thật là Phạm Ngọc Công Anh, gắn với ý nghĩa sâu xa của hoa bồ công anh:“Bồ công anh không hề nổi bật. Nó không có màu sắc sặc sỡ, cũng không có hương thơm quyến rũ như bao loài hoa khác nên không được nhiều người để ý đến. Nó mang một dáng vẻ mỏng manh, yếu ớt và thanh thoát. Chỉ cần chạm nhẹ, những cánh hoa trắng muốt và mềm mại như lông vũ sẻ theo gió bay đi, mang niềm tin, hi vọng và ước mơ của chúng ta đến những chân trời bất tận”(trang 24). “Đó là một loài hoa thuỷ chung và mạnh mẽ. Hoa trao gửi tình yêu của mình cho gió nhưng khi không thể ở bên gió, hoa vẫn không thể úa tàn, nó tạo ra những thế hệ khác để tiếp tục cuộc hành trình tìm kiếm tình yêu còn dang dở”(trang 140). Hình ảnh hoa bồ công anh xuất hiện rất nhiều trong tác phẩm như một tín hiệu nghệ thuật. Nó vấn vương mãi cho đến kết thúc tác phẩm “những đau thương, nước mắt, hy sinh... sẽ như cánh hoa kia, hãy để tất cả theo gió bay đi!”. Đúng như ước muốn của Zen và những người bạn sau những khó khăn, mất mát, đau thương là những niềm vui, niềm tin yêu, hạnh phúc. Phải chăng thông điệp từ loài hoa cũng chính là những thông điệp tác muốn gửi gắm đến bạn đọc ở tiểu thuyết này?

Bên cạnh những câu chuyện tình bạn, tình yêu học trò tinh khôi, trong sáng, người đọc còn nhận ra những mảng tối có thật ẩn chứa phía sau của nền giáo dục hiện đại: vấn đề bạo lực học đường.  Đó là “sự thao túng một thế lực rất lớn” của những học sinh cá biệt (mang tên Ghost) và sự đối đầu của nhóm học sinh đầy nghĩa khí (mang tên Light) với mong muốn “trường học là nơi chúng ta hoạt động tự do học tập, vui chơi chứ không phải phải là cái nhà tù mà mỗi ngày chúng ta cắp sách đến và đi, muốn làm gì cũng phải cẩn thẩn mọi hành động, lời nói, lúc nào cũng nơm nớp, lo sợ”(trang 96). Vấn đề này không mới nhưng nóng đã được tác giả tái hiện sinh động, ly kì, hấp dẫn với ngôn từ hết sức phong phú, trẻ trung mang hơi thở của cuộc sống hiện đại...Cùng với đó, tác giả đã khéo lồng vào trong tiểu thuyết của mình nhiều vấn đề xã hội sâu xa. “Gia đình đúng là chỗ dựa vững chắc nhất cho con người trước những khó khăn của cuộc sống” (trang 76). Song môi trường, hoàn cảnh, đặc biệt cách hành xử không đúng đắn của các bậc làm cha làm mẹ sẽ  ảnh hưởng rất lớn đến nhân cách con cái. Đó là sự phản bội của ông bố dẫn đến cái chết đau thương của người mẹ hết mình vì tình yêu đã tạo nên cú sốc lớn trong tâm hồn trẻ thơ của Lưu Ly khiến lòng cô chứa chất đầy hận thù và sự độc ác. Sự thương yêu nhưng không đúng cách và mang tính ép buộc của người bố Duy Phong đã làm tổn thương và hình thành nên tính cách cá biệt, ngang tàng cho cậu con trai mình...Viết cho tuổi trẻ nhưng lại khiến cho tất cả chúng ta cùng phải trăn trở, suy ngẫm trước những vấn đề cả xã hội đang vô cùng quan tâm. Nguyễn Thị Minh Thanh quả là một cây bút tuổi đời còn rất trẻ song lại có cách nhìn nhận, đánh giá sắc sảo “già trước tuổi” về những vấn đề của cuộc sống.

Vốn sống khá phong phú, sự am hiểu sâu sắc và cái nhìn đầy nhân văn của tác giả khi viết về tình bạn, tình yêu, tình người,...là những gì chúng ta dễ nhận thấy khi đọc tác phẩm  này. Những nội dung trên được chuyển tải một cách nhuần nhuyễn qua việc lựa chọn tình tiết, thời gian không gian nghệ thuật, kết cấu cốt truyện, sắc thái giọng điệu...Ngôn ngữ đối thoại linh hoạt, phong phú, sự triết lí nhẹ nhàng bằng những lời văn đầy cảm xúc là một nét đặc sắc tạo nên dấu ấn rất riêng của Nguyễn Thị Minh Thanh.

Sự thành công không nhỏ của tiểu thuyết chính là ngòi bút khá tinh tế trong việc khắc hoạ ngoại hình, tính cách, đời sống tâm hồn ...và “cái tôi” rất riêng của nhóm nhân vật tuổi mới lớn. Zen, cô bé mang tên loài hoa bề ngoài trông có vẻ nhỏ bé, yếu đuối, có những sở thích kì quặc nhưng lại giống như một nữ anh hùng biết sử dụng sức mạnh để làm việc nghĩa. Con người Zen đầy nghị lực, bản lĩnh, ý chí, sẵn sàng giúp đỡ bạn bè, và có một trái tim đa cảm, giàu lòng yêu thương, tự trọng. Là chị em song sinh nhưng Linh Khanh lại rất yếu đuối, đa cảm... Nhược Huyên chàng trai có sức hấp dẫn bề ngoài, vốn rất yếu ớt, ít nói nhưng qua thử thách, tôi luyện đã trở thành một con người mạnh mẽ, thích tự lập, thích hành động...Đúng như cái tên của cậu “huyên là tia nắng”, trái tim luôn ấm áp, nồng hậu, cao thượng...vì tình bạn, tình yêu. Vân dáng vẻ thư sinh nho nhã học rộng hiểu nhiều, luôn là người bạn đáng tin cậy. Thiên nóng nảy nhưng có suy nghĩ chín chắn và những quyết định sáng suốt, thông minh.  Vũ, cậu bé cao nhỏng và gầy tong hay bốc đồng, ngỗ ngược, hài hước là “gia vị” không thể thiếu trong “món ăn” tình bạn. Sự rắn rỏi, cao thượng, đa tài... của Đặng Duy Phong - thủ lĩnh nhóm Ghost lại được bao bọc bên ngoài sự lạnh lùng, vô cảm, bất cần... Những nỗi niềm trắc ẩn ẩn chứa trong Lưu Ly, người đẹp đội lốt quỷ dữ khi đã được hoá giải lại khiến cho mọi người không còn căm ghét mà đầy sự cảm thông, chia sẻ...Nguyễn Thị Minh Thanh cũng tỏ ra có nghề trong việc bố trí sự xuất hiện của các nhân vật. Cô bé giúp chàng trai cứu chú chó nhỏ thoát khỏi tay bọn côn đồ đó là ai?  Thủ lĩnh của nhóm Ghost làm náo động cả trường học mà sao tung tích lại đầy bí ẩn? Vì sao một cô gái có vẻ đẹp lịch sự, quý phái như Lưu Ly lại tham gia vào băng nhóm bạo lực học đường? Nhân vật cứ xuất đầu lộ diện một cách từ từ gây cho người đọc không ít sự hồi hộp, tò mò, thích thú.

Không những thế, cây bút trẻ này đã khéo dẫn dắt người đọc từ bất ngờ này đến bất ngờ khác qua việc tạo dựng các tình huống, các xung đột và cách giải quyết xung đột khá bất ngờ, thú vị.  Người mà Lưu Ly nghĩ là kẻ thù lại chính là ân nhân của cô. Linh Khanh và Zen là chị em song sinh mà họ không hề hay biết. Sự nhầm lẫn giữa Linh Khanh và Zen đã đẩy câu chuyện tình yêu của Duy Phong trở nên  khó xử...và nhiều sự thật dần dần đựơc hé lộ. Sống với bố mẹ nuôi mà Zen cứ ngỡ là bố mẹ đẻ...Và cứ thế  tác giả lôi cuốn người đọc vào thế giới của những câu chuyện kể vừa hiện thực vừa lãng mạn.

Đồng thời để tăng thêm ý nghĩa biểu đạt cho việc khắc hoạ đời sống tâm hồn nhân vật, tác giả còn tạo ra bối cảnh không gian có điểm xuyết bức tranh thiên nhiên trữ tình giàu hình ảnh, cảm xúc và ý nghĩa.

Câu chuyện kết thúc có hậu, nhiều nhân vật sau những thăng trầm, va vấp, lầm lỗi, đau thương đã tìm thấy niềm vui, cuộc sống cho riêng mình. Song có một điều cứ ám ảnh day dứt người đọc về Nhược Huyên, người đã mang những tia nắng ấm áp sưởi ấm trái tim một bạn gái mang tên loài hoa sau khi biết sự thật về giới tính của mình đã tìm đến cái chết như một sự giải thoát. Giá như Nhược Huyên “Hãy để tất cả theo gió bay đi!”... và  tìm  một lối thoát khác như thông điệp từ loài hoa bồ công anh?

Với một văn phong chững chạc, linh hoạt, sắc sảo, sáng tạo cộng với trí tưởng tượng phong phú, vốn kiến thức dồi dào cùng khả năng diễn đạt và chuyển tải ý nghĩa rất nhuần nhuyễn, phải khẳng định rằng Nguyễn Thị Minh Thanh đã đóng góp cho nền văn học nước nhà hiện nay một cuốn tiểu thuyết hay viết về tuổi học trò. Tôi tin rằng, “Hãy để tất cả theo gió bay đi!” không chỉ thu hút bạn đọc  khám phá những thông điệp từ một loài hoa mà còn là những suy ngẫm, trăn trở, day dứt... khôn nguôi về nhân tình thế thái, về trách nhiệm thế sự. Không thể đòi hỏi quá lớn đối với một cây bút tuổi đời còn rất ít, hơn nữa là sự khởi đầu trên con đường văn chương, song với những gì đã làm được cộng cùng với năng khiếu, vốn sống, sự trải nghiệm và kinh nghiệm ngày một dồi dào, chúng ta hãy trân trọng, nâng đỡ và chờ đợi  Nguyễn Thị Minh Thanh sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều điều kì diệu ở những tiểu thuyết thuyết tiếp theo.