I. Đặt vấn đề

Hôn nhân là sự gắn kết lâu dài giữa hai con người khác biệt về tính cách, môi trường sống, thói quen và cách suy nghĩ. Chính sự khác biệt ấy làm nên màu sắc của đời sống gia đình, nhưng cũng là nguyên nhân trực tiếp của mâu thuẫn. Trong bối cảnh đó, chữ “Nhịn” từ lâu được coi là một trong những nguyên tắc quan trọng để giữ gìn hạnh phúc vợ chồng. Ông cha ta từng đúc kết: “Một điều nhịn, chín điều lành”, xem nhịn như một đức tính cần thiết trong ứng xử gia đình. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy không phải mọi sự nhịn đều đem lại “điều lành”. Có những cuộc hôn nhân bền vững nhờ biết nhịn đúng lúc, nhưng cũng không ít bi kịch gia đình bắt nguồn từ sự nhịn nhục kéo dài. Vì vậy, việc bàn luận một cách thấu đáo về bản chất, giá trị và giới hạn của “chữ nhịn” trong hôn nhân là điều hết sức cần thiết trong xã hội hiện đại.

II. Nội dung

1. Bản chất của chữ “Nhịn” trong hôn nhân

Về bản chất, “nhịn” trong hôn nhân là sự kiềm chế cảm xúc tiêu cực, biết lùi lại một bước để tránh xung đột căng thẳng, từ đó tạo điều kiện cho sự đối thoại và thấu hiểu. Nhịn đúng nghĩa không phải là né tránh vấn đề, càng không phải là cam chịu, mà là một chiến lược ứng xử có ý thức, hướng tới mục tiêu lâu dài là giữ gìn mối quan hệ vợ chồng.

Từ góc nhìn tâm lý học, nhịn gắn liền với năng lực điều tiết cảm xúc và kiểm soát hành vi. Khi con người đang nóng giận, khả năng phán đoán thường suy giảm; những lời nói và hành động bộc phát rất dễ làm tổn thương đối phương, thậm chí phá vỡ những giá trị đã được vun đắp trong thời gian dài. Vì thế, nhịn ở đây chính là “khoảng dừng cần thiết” để cảm xúc lắng xuống, lý trí được khôi phục, từ đó tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách tỉnh táo.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ nhịn tích cực và nhịn tiêu cực. “Nhịn” tích cực là nhịn trong tự nguyện, có giới hạn, có định hướng giải quyết vấn đề. Ngược lại, “Nhịn” tiêu cực là nhịn trong sợ hãi, lệ thuộc hoặc áp lực xã hội, khi một người buộc phải im lặng trước bất công, tổn thương hay bạo lực. Sự nhịn này không hề mang giá trị đạo đức mà chỉ là biểu hiện của sự mất cân bằng quyền lực trong hôn nhân.

2. Giá trị của chữ “Nhịn” trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình

Trong thực tiễn đời sống, nhịn đúng cách đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và bền vững của hôn nhân. Trước hết, nhịn giúp giảm thiểu xung đột không cần thiết. Những va chạm trong sinh hoạt hằng ngày như cách chi tiêu, phân chia việc nhà, quan hệ với gia đình hai bên, cách nuôi dạy con cái… nếu đều được đẩy lên thành tranh cãi gay gắt, sẽ làm không khí gia đình luôn căng thẳng. Khi một trong hai người biết nhịn nhường trong những chuyện nhỏ, mâu thuẫn sẽ không bị đẩy lên cao trào.

Thứ hai, nhịn còn là biểu hiện của tình yêu thương và sự tôn trọng. Khi yêu thương thật sự, con người sẵn sàng hy sinh cái tôi cá nhân để bảo vệ cảm xúc của người bạn đời. Sự nhịn trong trường hợp này không làm con người yếu đi, mà ngược lại thể hiện bản lĩnh và chiều sâu nhân cách.

Thứ ba, nhịn đúng cách tạo nền tảng cho sự thấu hiểu và gắn kết lâu dài. Sau khi nhịn để tránh một xung đột trực tiếp, nếu hai vợ chồng quay lại đối thoại trong tâm thế bình tĩnh, họ sẽ hiểu nhau hơn, từ đó xây dựng được sự tin tưởng và đồng cảm – những yếu tố cốt lõi của một cuộc hôn nhân hạnh phúc.

3. Mặt trái của chữ “Nhịn” và những hệ lụy đáng lo ngại

Bên cạnh những giá trị tích cực, chữ nhịn trong hôn nhân cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy nếu bị hiểu sai và lạm dụng. Nhiều người, đặc biệt là phụ nữ trong bối cảnh văn hóa truyền thống, đã quen với quan niệm “nhịn cho êm ấm”, “xấu chàng hổ ai”. Từ đó, họ chấp nhận nhịn trong im lặng trước sự vô tâm, áp đặt, thậm chí là bạo lực của người bạn đời. Sự nhịn này không những không gìn giữ được hạnh phúc, mà còn làm tổn thương nghiêm trọng đến thể chất và tinh thần người nhịn.

Về mặt tâm lý, việc dồn nén cảm xúc trong thời gian dài dễ dẫn đến trầm cảm, lo âu, rối loạn cảm xúc, làm suy giảm chất lượng sống. Về mặt quan hệ, nhịn chịu đựng khiến oán giận tích tụ, đến một lúc nào đó sẽ bùng nổ dữ dội, gây rạn nứt hoặc đổ vỡ hôn nhân. Về mặt xã hội, việc cổ vũ nhịn nhục trong mọi hoàn cảnh vô tình che đậy và dung túng cho bạo lực gia đình, đi ngược lại các giá trị tiến bộ và pháp luật hiện đại.

Như vậy, có thể khẳng định: nhịn không thể trở thành lý do để biện minh cho sự bất công, áp bức hay xâm hại trong hôn nhân. Nhịn chỉ có ý nghĩa khi nó không làm tổn thương nhân phẩm và quyền lợi chính đáng của con người.

4. Giải pháp để chữ “Nhịn” phát huy giá trị đúng đắn

Thứ nhất, đối với mỗi cá nhân: Mỗi người cần rèn luyện khả năng làm chủ cảm xúc, biết nhận diện trạng thái tâm lý của bản thân để quyết định khi nào nên nhịn, khi nào cần lên tiếng. Đồng thời, mỗi người cũng phải biết đặt giới hạn rõ ràng, không chấp nhận sự xúc phạm, lạm dụng hay bất công đội lốt “nhẫn nhịn”. Nhịn là lựa chọn, không phải nghĩa vụ.

Thứ hai, đối với mối quan hệ vợ chồng: Hai bên cần xây dựng văn hóa đối thoại trong gia đình. Nhịn để tránh cơn nóng giận, nhưng sau đó phải trao đổi thẳng thắn, tôn trọng để giải quyết tận gốc vấn đề. Vợ chồng cũng cần thống nhất nguyên tắc: cả hai đều có quyền được bày tỏ cảm xúc, không ai phải là người nhịn mãi. Sự nhịn nên mang tính song phương, dựa trên tinh thần chia sẻ và thấu hiểu.

Thứ ba, đối với gia đình và xã hội: Gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội cần tăng cường giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng hôn nhân và giao tiếp gia đình cho người trẻ. Các dịch vụ tư vấn tâm lý hôn nhân cần được mở rộng để hỗ trợ kịp thời các cặp vợ chồng đang gặp khủng hoảng. Bên cạnh đó, pháp luật phải được thực thi nghiêm minh nhằm bảo vệ nạn nhân bạo lực gia đình, khẳng định rõ ràng rằng nhịn không đồng nghĩa với chấp nhận cái sai.

III. Kết luận

Chữ “ Nhịn” trong hôn nhân là một giá trị văn hóa và đạo đức có ý nghĩa sâu sắc nếu được hiểu đúng và sử dụng đúng. Nhịn giúp vợ chồng hóa giải mâu thuẫn, nuôi dưỡng tình yêu thương và giữ gìn sự bền vững của gia đình. Tuy nhiên, nhịn không phải là sự cam chịu mù quáng, càng không phải là cái cớ để che giấu bất công và bạo lực. Nhịn chỉ thực sự có giá trị khi nó xuất phát từ sự tự nguyện, bình đẳng và được đặt trên nền tảng của tôn trọng, đối thoại và yêu thương. Khi đó, chữ nhịn mới thật sự trở thành “chất keo” gắn kết hạnh phúc lứa đôi trong xã hội hiện đại.

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. John M. Gottman (2015), The Seven Principles for Making Marriage Work, Harmony Books.

2. Trần Thị Minh Đức (2012), Tâm lý học gia đình, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

3. Nguyễn Thị Oanh (2010), Công tác xã hội với gia đình, NXB Giáo dục Việt Nam.

4. Quốc hội Nước CHXHCN Việt Nam (2007), Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật.